Już od wczesnych lat naszego dzieciństwa jesteśmy przeładowani informacjami, zarówno tymi ważnymi, jak i tymi bezużytecznymi. Żeby poradzić sobie z tą nową wiedzą, zaczęliśmy upraszczać pewne informacje. Z jednej strony ułatwia nam to życie, a z drugiej kategoryzuje pewne rzeczy i pojęcia, prowadząc do powstania wypaczeń. Od razu nasunął mi się problem stereotypów jako pewien system uproszczonych cech, nie zaliczający wyjątków. Czy zastanawialiście się czasem skąd się wzięły owe stereotypy dotyczące narodowości i od czego to zależy?
Niemiec jest zorganizowany i lubi porządek, a w dodatku jego główne zajęcie to rozkoszowanie się smakiem piwa. Czech kojarzy się jako pocieszny i sympatyczny człowiek od pysznego piwa i od bajki o Kreciku. Włoch za mocno przywiązuje wagę do wyglądu, a jego główny posiłek to makaron. Wyzwanie wykąpania się w wódce z dynamitem najprędzej podjąłby się Rosjanin. W końcu to w Rosji pije się litry wódki, żeby się rozgrzać podczas mroźnych zim. Irlandczyk to człowiek szczęśliwy i kojarzony z podobizną św. Patryka. Można tak wymieniać bez końca cechy określające dany kraj, nawet nigdy go nie odwiedzając. Czy mieliście sytuację, że dopiero poznaliście np. Irlandczyka czy Rosjanina, a już wcześniej w głowie pojawiły się wam schematy stereotypowe? Wydaje mi się, że stereotypy narodowościowe powstały w czasach, kiedy podróże za granicę były dostępne tylko dla zamożnych obywateli. Pojawienie się obcokrajowca w małym miasteczku, nie wspominając o wiosce, robiła niemałą furorę. Mieszkańcy wychodzili z domów, by zobaczyć na własne oczy owego człowieka o innej narodowości niczym małpkę w cyrku. Poznając taką osobę, przypisywali jej zwyczaje i cechy całemu państwu, z którego pochodziła. Przekazywane z pokolenia na pokolenie zagnieździły się w naszym społeczeństwie na dobre i do dzisiaj niezmiennie są powtarzane jako prawdziwe informacje z pierwszej ręki.
A jak sytuacja klaruje się w Polsce ? Kilka lat temu w mediach społecznościowych pojawiły się pierwsze zdjęcia pewnego ciekawego ssaka, który odtąd został symbolem typowego Polaka. Nosacz sundajski ochrzczony jako Janusz i żonaty z Grażynką – również przedstawicielką z rodziny koczkodanowatych, stał się bohaterem tysięcy memów. Odtąd ich rodzinka powiększyła się o kolejnych członków, którzy również symbolizują pewne grupy społeczne w Polsce. Nie da się ukryć, że niektóre z tych zabawnych obrazków z jednej strony śmieszą, z drugiej smucą. Okazuje się, że typowy Polak- pan Janusz chadza w obcisłym podkoszulku, podkreślającym jego wydatny brzuszek, a jego charakterystycznym atrybutem jest puszka piwa. Bożyszcze na miarę greckiego Zeusa charakteryzuje się wręcz rasistowskim i ksenofobicznym podejściem do życia, a jego ulubioną rozrywką jest narzekanie na wszystko i na wszystkich. Ludzie śmiejąc się z czytanych memów, potwierdzają ich realność, wtrącając anegdotki nawiązujące do owej cechy czy zdarzenia. Sytuacja jest o tyle dramatyczna, że te wyśmiewane cechy dotyczą większości polskiego społeczeństwa i twierdzą tak nie tylko Polacy, ale i obcokrajowcy. Będąc za granicą doświadczyłam tego na własnej skórze. Pracując z dotąd nieznanymi Polakami dowiedziałam się, że kradną sobie to i owo. Oczywiście podejrzenia naszego szefostwa od razu padły na Polaków, gdyż w Szwecji rzadko zdążają się kradzieże. Oni żyją w podobnych standardach, a nierzadko nie zamykają domów, kiedy wychodzą. W przytoczonej historii potwierdza się stereotyp Polaka- złodzieja, co jest straszne i smutne. Zapewne wiąże się to z latami biedny i niedostatku, jakie trwały w Polsce. Nie przyzwyczajeni do częstych luksusów Polacy uważają, że się im należy jako rekompensata za czasy niedoli. Nie jest to żadne usprawiedliwienie i mam nadzieję, że wkrótce młode pokolenia będzie bardziej świadome naszego błędnego myślenia.
Pewnie potrzeba lat, żeby zmienić i w Polsce, i za granicą takie stereotypowe schematy. Małymi kroczkami możemy to zmienić! Nie zamykajmy danych narodowości w szufladach, nie kategoryzujmy. Po prostu dajmy drugiemu człowiekowi szansę, a stereotypy szybko wyrzućmy z naszych głów. Nie możemy wpłynąć na naszą przeszłość, ale za to możemy zmienić naszą przyszłość.